De vondst van apenmummies in Egypte

De vondst van apenmummies in Egypte – Jaap Goudsmit

De lezer van dit boek wordt meegevoerd naar Noord-Saqqara in Egypte, naar een begraafplaats voor apen uit de Ptolemeïsche tijd. Onder leiding van Jaap Goudsmit vond in 1996 een expeditie naar deze zogeheten bavianen-galerijen plaats, die sinds hun ontdekking in 1968 onberoerd waren gebleven. Het doel van de expeditie was om DNA in handen te krijgen van de bijgezette apenmummies om zo de soort van deze apen te bepalen en sporen van virale infecties te vinden.

Dit boek beschrijft de voorbereidingen voor de expeditie naar de apenbegraafplaats en geeft een spannend verslag van de avontuurlijke expeditie zelf. De vondsten in de catacomben geven een uniek beeld van de mummificatie-technieken die werden toegepast. Tevens werd ontdekt dat de Egyptenaren niet alleen bavianen, maar ook groene meerkatten en berberaapjes mummificeerden. Het in kaart brengen van alle aapsoorten, die de Egyptenaren echt hebben gezien, maakt de beoordeling van apenafbeeldingen in Egyptische kunst een stuk eenvoudiger. De wetenschappelijke resultaten van het apenmummieproject worden binnenkort gepubliceerd in de Journal of Egyptian Archaeology en in een Engelstalige wetenschappelijke editie van dit boek.

Prod. Dr. Jaap Goudsmit, een internationaal AIDS-onderzoeker, is hoogleraar Virologie aan de Universiteit van Amsterdam, hoofd van de afdeling Humane Retrovirologie en voorzitter van het Instituut Infectieziekten van het Academisch Medisch Centrum (AMC).

Recensie

Apen zijn dragers van het HIV-virus, maar krijgen geen aids. Hoe komt dat? Hoe kwam het virus bij de mens? In dit boek lezen we over de zoektocht naar het oer-virus, over de ontwikkelingen rond aids: voor het eerst gerapporteerd in Amerika in 1981, de ontdekking van HIV 1 en HIV 2, de immuniteit van (alleen Afrikaanse!) apen. In 1985 werd DNA aangetroffen in een 5000 jaar oude menselijke mummie. Zo kwam men bij de apenmummies in Saqqara, ontdekt eind jaren zestig rond het graf van Imhotep, de vergoddelijkte arts-architect. De apen (veelal bavianen) werden na mummificatie ingegoten in gips, bijgezet in lange galerijen met ruim 440 nissen. Er werden slechts enkele niet-vernielde mummies aangetroffen. Het gips bleek de windsels verbrand te hebben, en DNA kan (vooralsnog) alleen worden herleid uit bloed en weefsel – nog niet uit botmateriaal. Dit onderzoek wordt dus voortgezet – in afwachting van nieuwe ontwikkelingen. Wel werden veel interessante gegevens gevonden rond de apensoorten, de handel in apen, de afbeelding van apen in de Egyptisch kunst. Lijvige bibliografie, afbeeldingen in kleur.
(Biblion recensie, J. Rijsterborgh)