Kleine verhandeling over de grote deugden

Kleine verhandeling over de grote deugden – Andre Comte-Sponville

De jaren negentig luidden de terugkeer in van begrippen als normen, waarden en deugden. In de krant staan met grote regelmaat artikelen en discussies over morele zaken en de politieke partijen hebben de normen en waarden hoog in het vaandel. Maar waren deze begrippen ooit wel echt verdwenen?

André Comte-Sponville haalt Spinoza aan, die gezegd heeft dat het beter is de deugden te onderwijzen dan de ondeugden te veroordelen: blijdschap is beter dan droefheid, bewondering beter dan minachting en het goede voorbeeld geven beter dan schaamte. Het onderwijzen van deugden is iets anders dan moraliseren. Moraliseren staat voor arrogant en zelfingenomen de eigen veronderstelde superioriteit aan anderen opdringen. De discussie over de deugden – van beleefdheid en rechtvaardigheid tot humor en liefde – heeft tot doel ertoe bij te dragen dat een ieder zijn eigen meester wordt, de enige rechter over zichzelf. Deze denkbeelden zijn van alle tijden.

Comte-Sponville verwijst dan ook herhaaldelijk naar de gedachten die filosofen als Aristoles en Spinoza over dit onderwerp hebben geformuleerd. Hij plaats deze in het licht van de twintigste eeuw en behandelt ze vanuit een persoonlijke visie. Hij vermijdt de dogma’s en de wetten maar geeft suggesties over hoe het beter zou kunnen. Maar bovenal laat hij de lezer zelf nadenken over zijn ideeën, zonder ze op te dringen.